Yarın akşam…! (Tomorrow evening…!)
Ay: Şubat 2023
‘Öğretmen Pilotlarda Kalite Sorunu’…! (‘Quality Problems of the Instructor Pilots’…!)
Bu, Beechcraft A23 Muskeeter II, Eğitim Uçağı kazası, 1 Haziran 2021’de meydana gelmişti…
Pinnacle’deki (North Caroline) Winston-Salem-Smith-Reynolds Airport’tan havalanan uçak, 39 dakika uçurulduktan sonra düştü…!
Uçakta bulunan Pilot-adayı hayatını kaybederken, Öğretmen Pilot ağır şekilde yaralandı…
Hava Meydanındaki kayıtlardan, uçağın, son (58.8 galon) yakıt ikmalinden sonra , toplamda, 2.8 saat uçurulduğu belirlendi…Uçak, son uçuşa başladığında, Sol-kanat yakıt deposu 2/3 oranında, Sağ-kanat yakıt deposu ise 1/2 oranında doluydu…
Uçağın enkaz incelemesinde, sağlam durumda olan Sağ-kanat Deposunun-neredeyse-boşalmış olduğu belirlendi…Sol-kanat Deposu ise çarpma esnasında parçalanmıştı…
Kokpitteki Yakıt-deposu Seçme Svici (Fuel Sellector Switch) Sağ-kanat Deposu pozisyonundaydı…Sağ-kanat Deposu yakıt hattında yakıt mevcut değildi… Motora yakıt gönderen Elektrikli Pompalar ise ‘çalışabilir’ durumdaydı… Motorda da bir arıza belirlenmedi…
Kazayı inceleyenler, bu kazaya, Pilotun/Pilotların, sadece Sağ-yakıt Deposundaki yakıtı kullanmalarından (fuel mismanagement) ve bu Depodaki yakıtın bitmiş olmasından kaynaklandığı sonucuna vardılar…!
Uçağın ‘Pilot El Kitabı’nda, uçaktaki yakıt harcamasını kontrol altında tutabilmek için, Yakıt-deposu Seçme Svici kullanılarak, gerekli ayarlamanın yapılması gerektiğini yazmaktaydı… Bu, Pilot Eğitiminde, ‘işin alfabesiydi’…!
Görünen o ki, Pilotlar, yakıt ayarlamasını/dengelemesini zamanında yapmış olsalar bu kaza yaşanmayacaktı…
*
Kaza istatistiklerine bakıldığında, birçok Öğretmen Pilotun, ‘Öğretmenlik/Gözlemcilik’ görevini gerektiği gibi yapmadığı görülmekte…
(ABD’de bile…) ‘Öğretmen Pilotlarda’ (da) ‘Kalite Sorunu’…(mu) var…!
Yararlanılan Kaynak:
İnanılması zor büyüklükte bir hata…! (An unbelievable mistake | Yeti Airlines flight 691…!)
Bu kaza 15 Ocak 2023’te, Pokhara Hava Limanı yakınında (Gharipatan, Nepal) meydana gelmiş, inişe geçirilen bir ATR 72-212A beklenmedik bir şekilde düşmüştü…!
Uçuşun son birkaç saniyesini gösteren video’dan, uçağın stol olması sebebiyle, düştüğü anlaşılmaktaydı… O tarihte, bu videoyu izleyenlerden, uçağın kanatlarındaki Flapların ‘İniş Pozisyonunda’ olmadığını ileri sürenler de oldu…
Bu kazanın ‘Ön İnceleme Raporu’ (PRELIMINARY ACCIDENT INVESTIGATION REPORT; aşağıda) 13 Şubat 2023’te yayımlandı…
Bu Raporda belirtildiğine göre, Pilot, uçağın Flap-Açma Kumandası yerine, Pervanelerinin Hatvesini (Hücum Açısını) sıfırlayan kumandayı vermiş, bu hatalı kumanda, her iki Pilot tarafından da zamanında farkedilmemişti…!
Motorları çalışır durumda olduğu halde, motor gücünü tamamen kaybeden uçakta, Flaplar da ‘İniş (Kaldırma Kuvveti Artırıcı) Pozisyonunda’ olmayınca, azalan Uçuş Hızına bağlı olarak, ‘Uçabilirlik Özelliğini’ kaybeden uçak, stol olarak düşmüştü…!
*
Bu uçakta iki Pilot mevcuttu… Tecrübesi az olanı uçağı kullanırken, daha tecrübelisi ise, Kokpitten, gerek uçağın Uçuş Açısından Kritik Sistemlerinin genel durumunu, gerekse Uçağı Kullanan Pilotun uygulamalarını izlemekle, gerektiğinde acil müdahalede bulunmakla görevli/sorumlu…
Uçağın İnişindeki adımlar mevcut Kontrol Listesine (Checklist) uygun şekilde seslendirilmekte (birinin söylediğini diğerinin teyid etmesi) ise de, gerçekte, bu adımlar (Flap Kumandası,…) Kontrol Listesine uygun bir şekilde yerine getirilmiyor… (Daha doğrusu, hatalı bir şekilde yerine getiriliyor…; yerine getirildiği sanılıyor…!)
Bu kazanın meydana gelmesine katkıda bulunan bir sebep de, Pilotların son yaklaşma anında, ‘Piste İniş Yönünü’ değiştirmek istemeleri…!
Piste, karşıdan ve doğrudan yaklaşma yerine, Havaalanının etrafından dolanarak, Pistin karşı-ucundan inme teşebbüsleri (elbette Kule izni altında) onların dikkatini Kokpit dışına yöneltmelerine yol açmış göründü…
Bu kazada, gerek Uçağı Kullanan Pilot ve gerekse Kontrol Pilotunun, bedelini hayatlarıyla ödedikleri, çok ama çok büyük bir hata yapmış oldukları anlaşılıyor…
Halbuki…, bu uçaktaki Yolcular onlara güvenmişti…!
*
Meydana gelen bu kaza, Pilotlara/Pilot Adaylarına Uçuş Emniyeti Derslerinde okutulmayı/anlatılmayı fazlasıyla hak eden bir kaza…
‘Umarız…ders alınır…’ diyeceğiz… ama…!
Neden…? (Why…?)
Bu kaza, Isparta’da, bugün yaşandı…
Habere göre, eğitim uçuşundayken bir motoru ‘bozulan’ uçak araziye zorunlu iniş yaptırılmış…! Uçaktaki Öğretmen ve Öğrenci pilot yaralanmamış…
*
Bu uçağın iki motoru mevcut…
Normal şartlarda, bir motoru arıza yapsa dahi, ikinci motorunun sağlayacağı güçle, uçuşun sürdürülebilmesi ve emniyetli bir inişin gerçekleştirilebilmiş olması beklenir… Bu, uçağın tasarımından sağlanan bir güvence…
Uçakta bir Öğretmen Pilotun var olduğu dikkate alındığında, bunun gerçekleştirilmiş olması gerekirdi…
*
Peki…, bu kaza neden yaşandı…?
Bu konuda, henüz, yeterli bilgimiz yok…
İleride olur mu…; o da belli değil…
Bu kaza ABD’de meydana gelmiş olsaydı, herhalde, birkaç gün içinde yeterli bilgimiz olurdu…!
Yararlanılan Kaynak:
Crew-6’nın fırlatılışı 28 Şubat saat 09:22’ye (06:22 GMT) ertelendi…!
Havada (mı) parçalandı…? (PC-12/45 N273SM Guardian Flight Reno NV. 24 Feb 2023…!)
Kaza 24 Şubat 2023’te meydana geldi…
Pilatus PC-12/45 tipinde olan ve ‘Hava Ambulansı’ görevinde kullanılan bir uçak düştü… Uçakta bulunan beş kişi hayatını kaybetti…!
Bu uçak Reno/Tahoe International Airport’tan (Nevada) Salt Lake City International Airport’a (Utah) gitmek üzere havalanmıştı…
Bu kaza, uçağın kalkışından 14 dakika kadar sonra meydana geldi…
Mahalli saatle 21:00’da havalanan uçak, ADS-B kayıtlarına göre, 19,400 fit yüksekliğe tırmandıktan sonra, spiral bir hareket yaparak ve dakikada 30,000 fitlik bir hızla dalışa geçti… Stagecoach (Nevada) şehri yakınında yere çarptı…!
Bu uçakta, bir hasta ile bir yakını da mevcuttu…!
Kaza Araştırıcısı, pilot, Juan Browne, yukarıdaki videolarda, bu kazanın, uçağın kanat ve kuyruğundan parça kopması sebebiyle meydana geldiğini söylüyor…!
Yararlanılan Kaynak:
ERTELENDİ…!!! ‘Crew-6’…bugün, saat 09:45’te, yola çıkıyor…!(CANCELED…!!! NASA’s SpaceX Crew-6 Mission Launches today…!)
NASA’, Crew-6 adı verilen ekibi ISS’ye bugün gönderecek…
Bu ekibi götürecek SpaceX Roketinin, Kennedy Uzay Merkezi’nden (Florida), saat (TSI) 09:45’te (06:45 UTC) fırlatılması bekleniyor….
Crew-6 ekibinde NASA astronotları Warren Hoburg ve Stephen Bowen ile, Birleşik Arap Emirliklerinden Sultan Al-Neyadi ve Rusya Uzay Ajansı Roscosmos’tan Andrey Fedyaev yer alıyor…
Bizim ‘Uzay İnsanımız’ın (Türkonot) hangi ekipte yer alacağı ise, henüz, bilinmiyor…!
https://www.space.com/spacex-nasa-crew-6-astronaut-mission-launch-feb-27
CANLI…! (LIVE…!)
‘Kitap-gibi Kazalar’…devam ediyor…! (‘Book-type’ crashes…keep continuing…!)
Tarih: 16 Şubat 2023… Dekalb-Peatree Havameydanı; Florida…
Kalkışta motor arızası… (Hatalı olarak)…’Kalkış yapılan Piste’ geri dönüş kararı… Ve…, ‘malum son’…!
Neyse ki, gerek Öğrenci-Pilot, ve gerekse Öğretmeni hayatta kalabilmiş…
‘Dönüş Hareketi’… her zaman hız kaybettirir…Kaybedilen hız…, bazan, beklenenden büyük olabilir…; yere düşürecek kadar…!
Bilim insanları… bir ‘yasak gezegen’ keşfetti…! (Exo-Planet-ul Haram …!)
‘Planet-ul Haram’ (Temsili) (Kaynak: msn.com)
Milli bir Haber Kaynağının haberinin başlığı böyle…: ‘Bilim insanları ‘Yasak Gezegen’ keşfetti…!
Keşfedilen bu öte-gezegen, 280 ışık yılı uzaklıktaki bir Cüce Gezegen’in yörüngesinde dolanmakta… Bu haberi CNN vermiş…
Bu gezegen, NASA’nın gezegen-avcısı aracı TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) ile toplanan verinin analiziyle belirlenmiş…
TO 5205b olarak kaydedilen bu gezegen Jüpiter büyüklüğünde…
Bu haberde, bu gezegenin, büyüklüğü sebebiyle, ‘Yasak Gezegen’ (?) olarak adlandırıldığı söylenmiş…!
Bu haberde adı geçen, araştırmacı, Shubham Kanodia, bu gezegenin yörüngesinde dolandığı yıldız TOI 5205’in, Jüpiter’in dört katı kadar boyda olduğunu, yıldız-gezegen arasındaki bu ‘büyüklük oranının’ şaşırtıcı olduğunu söylemiş…
Ancak, bu gezegenin nasıl ‘Yasak’ olarak sınıflandığı/tanımlandığı hususu ise bu haberde açıklanmamış…!
*
Hal böyle olunca, bu haberin orijinaline bakalım dedik…:
Bu haberin yer aldığı aşağıdaki kaynakta
https://edition.cnn.com/2023/02/24/world/forbidden-planet-small-star-scn
keşfedilen bu öte-gezegen ‘forbidden planet’ sözcüğüyle vurgulanmış…! Bu haberde yer alan ifade şöyle…:
‘… The unexpected size of the newly discovered world, called TOI 5205b, has led researchers to call it the “forbidden planet.”…’
(Kaynak: Katherine Cain/Carnegie Institution for Science; edition.cnn.com)
Kızıl Cüce yıldız TOI-5205, kütlesi Güneşin kütlesinin yüzdekırkı kadar olan bir yıldız… Güneşin yüzey sıcaklığı olan 5527 santigrad dereceye kıyasla, yüzey sıcaklığı 3127 santigrad derece…
Son yıllarda gerçekleştirilen araştırmalarda, bu, M Tipi Cüce Yıldızların gezegene sahip olma oranlarının normal yıldızlara kıyasla daha yüksek olduğu belirlenmişti… M-Tipi yıldızlar, Samanyolunda oransal olarak daha fazla sayıda…
Bu keşfi gerçekleştiren astronomları şaşırtan husus, Güneşe-kıyasla daha küçük boydaki böyle bir yıldızın Jüpiter gibi büyük bir gezegene sahip olabilmesi…!
Bu araştırma The Astronomical Journal’da yayımlanmış…
TOI 5205, Jüpiter’in dört katı büyüklükte… Bu keşfi gerçekleştiren ekipten olan Shubham Kanodia’yı şaşırtan da bu…! Bu kadar küçük bir yıldız, bu kadar büyük bir gezegeni nasıl oluşturabilir ve elinde tutabilir… Yine de, Jüpiter gibi gezegenlerin birer ‘Gaz-Devi’ olduklarını, katı çekirdeklerinin çok daha küçük olabildiğini hatırlatalım…
TOI 5205b, düşük kütleli bir M-Cüce etrafında dolandığı belirlenen ilk ‘Gaz Devi’…!
Konaida, bir yıldızın oluşum sürecinde, ortamdaki gaz ve toz bulutlarından arta kalan maddenin dönen yıldızın etrafında dolanan bir madde diski oluşturacağını söylüyor… Gezegenler bu madde diski içinde oluşur…
Başlangıçta, yıldızın etrafında oluşan bu gaz-toz diskinde, bir gezegenin çekirdeğini oluşturmak için (etrafında gaz ve tozu toplayacak) yeterli kayalık-madde mevcut olmazsa, gaz devleri oluşamaz…
Yıldızın etrafında oluşan gaz-toz diski, gezegen için yeterli büyüklükte bir katı-çekirdek oluşamadan, (yıldız rüzgarlarının da etkisiyle) buharlaşıp uzaklaşırsa, Dev bir Gaz Gezegeni oluşma şansı kalmaz…
*
Öte-gezegen TOI 5205b’yi ilginç kılan husus, imkanları kısıtlı bir ortamda oluşabilmiş olması… Gerçekte, ‘oluşamaması gerekmekteydi’…!
Ona…, ‘Yasak Gezegen’ denmesinin sebebi buymuş…!
‘Nayır…nolamaz’…; ‘Sen…, mevcut olamazsın’… ‘Mevcut olmana izin vermiyoruz’…!
Yararlanılan Kaynak:
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.