‘Planet-ul Haram’ (Temsili) (Kaynak: msn.com)
Milli bir Haber Kaynağının haberinin başlığı böyle…: ‘Bilim insanları ‘Yasak Gezegen’ keşfetti…!
Keşfedilen bu öte-gezegen, 280 ışık yılı uzaklıktaki bir Cüce Gezegen’in yörüngesinde dolanmakta… Bu haberi CNN vermiş…
Bu gezegen, NASA’nın gezegen-avcısı aracı TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) ile toplanan verinin analiziyle belirlenmiş…
TO 5205b olarak kaydedilen bu gezegen Jüpiter büyüklüğünde…
Bu haberde, bu gezegenin, büyüklüğü sebebiyle, ‘Yasak Gezegen’ (?) olarak adlandırıldığı söylenmiş…!
Bu haberde adı geçen, araştırmacı, Shubham Kanodia, bu gezegenin yörüngesinde dolandığı yıldız TOI 5205’in, Jüpiter’in dört katı kadar boyda olduğunu, yıldız-gezegen arasındaki bu ‘büyüklük oranının’ şaşırtıcı olduğunu söylemiş…
Ancak, bu gezegenin nasıl ‘Yasak’ olarak sınıflandığı/tanımlandığı hususu ise bu haberde açıklanmamış…!
*
Hal böyle olunca, bu haberin orijinaline bakalım dedik…:
Bu haberin yer aldığı aşağıdaki kaynakta
https://edition.cnn.com/2023/02/24/world/forbidden-planet-small-star-scn
keşfedilen bu öte-gezegen ‘forbidden planet’ sözcüğüyle vurgulanmış…! Bu haberde yer alan ifade şöyle…:
‘… The unexpected size of the newly discovered world, called TOI 5205b, has led researchers to call it the “forbidden planet.”…’
(Kaynak: Katherine Cain/Carnegie Institution for Science; edition.cnn.com)
Kızıl Cüce yıldız TOI-5205, kütlesi Güneşin kütlesinin yüzdekırkı kadar olan bir yıldız… Güneşin yüzey sıcaklığı olan 5527 santigrad dereceye kıyasla, yüzey sıcaklığı 3127 santigrad derece…
Son yıllarda gerçekleştirilen araştırmalarda, bu, M Tipi Cüce Yıldızların gezegene sahip olma oranlarının normal yıldızlara kıyasla daha yüksek olduğu belirlenmişti… M-Tipi yıldızlar, Samanyolunda oransal olarak daha fazla sayıda…
Bu keşfi gerçekleştiren astronomları şaşırtan husus, Güneşe-kıyasla daha küçük boydaki böyle bir yıldızın Jüpiter gibi büyük bir gezegene sahip olabilmesi…!
Bu araştırma The Astronomical Journal’da yayımlanmış…
TOI 5205, Jüpiter’in dört katı büyüklükte… Bu keşfi gerçekleştiren ekipten olan Shubham Kanodia’yı şaşırtan da bu…! Bu kadar küçük bir yıldız, bu kadar büyük bir gezegeni nasıl oluşturabilir ve elinde tutabilir… Yine de, Jüpiter gibi gezegenlerin birer ‘Gaz-Devi’ olduklarını, katı çekirdeklerinin çok daha küçük olabildiğini hatırlatalım…
TOI 5205b, düşük kütleli bir M-Cüce etrafında dolandığı belirlenen ilk ‘Gaz Devi’…!
Konaida, bir yıldızın oluşum sürecinde, ortamdaki gaz ve toz bulutlarından arta kalan maddenin dönen yıldızın etrafında dolanan bir madde diski oluşturacağını söylüyor… Gezegenler bu madde diski içinde oluşur…
Başlangıçta, yıldızın etrafında oluşan bu gaz-toz diskinde, bir gezegenin çekirdeğini oluşturmak için (etrafında gaz ve tozu toplayacak) yeterli kayalık-madde mevcut olmazsa, gaz devleri oluşamaz…
Yıldızın etrafında oluşan gaz-toz diski, gezegen için yeterli büyüklükte bir katı-çekirdek oluşamadan, (yıldız rüzgarlarının da etkisiyle) buharlaşıp uzaklaşırsa, Dev bir Gaz Gezegeni oluşma şansı kalmaz…
*
Öte-gezegen TOI 5205b’yi ilginç kılan husus, imkanları kısıtlı bir ortamda oluşabilmiş olması… Gerçekte, ‘oluşamaması gerekmekteydi’…!
Ona…, ‘Yasak Gezegen’ denmesinin sebebi buymuş…!
‘Nayır…nolamaz’…; ‘Sen…, mevcut olamazsın’… ‘Mevcut olmana izin vermiyoruz’…!
Yararlanılan Kaynak:
HAVACILIK VE UZAY 