(Kaynak: msn.com.tr)
Bu kaza, 13 Ocak 2018’de Trabzon Havalimanında meydana gelmişti…
Yağmurlu bir havada iniş yapan Pilotlar uçağı pistte durduramadı ve bu kaza meydana geldi…
Meydana gelen bu kazadan sonra, basında yer alan haberlerde, pistin arazideki konumunun, zaten, potansiyel bir risk oluşturduğu yazıldı…; herhangi bir sebeple, pistten araziye çıkacak uçakların, pistin deniz tarafındaki ‘yar’dan (düşük banketten) aşağı düşmesi çok olasıydı… Bu kaza da, nispeten, bu durumun da katkısıyla meydana gelmişti…!
Yine Basında yer alan haberlerde yapılan bazı tahminlere (belki de kaynağa-dayalı bilgilere) göre, uçağın pistteki frenlemesini sağlamada rolü olan, Sol Motor ‘İtki-Tersleyici’si (Thrust Reverser) devredeyken (fren yaptırmaktayken), Sağ Motorun Gaz Kolu açılarak (Motora gaz verilerek), oluşan asimetrik itki sonunda uçak pist dışına savrulmuş…
*
Biz, çoktan yayımlanmış olduğu sanılan, Kaza İnceleme Raporunu göremesek de, Basındaki haberlerden, bu kazanın ‘Adli Yargılaması’nın devam ettiği anlaşılıyor…
Bu Mahkeme sürecinde, bu uçuştaki Yardımcı/İkinci Pilot, bu iniş esnasında, uçağın ‘Pas Geçme’ Sistemini yanlışlıkla çalıştırdığını beyan (itiraf) etmiş…
Basında yer alan (ve İkinci Pilotun birebir ifadesi olduğunu varsaydığımız) beyana göre, bu pilot-anlaşılması epey zor-bir iddiada bulunmuş…:
‘ Trabzon Havalimanı’na yaklaştıklarında kule operatörünün kendilerine yanıltıcı bilgi verdiğini iddia ederek, “Kuleyle bizdeki bilgiler uyuşmadı. Kullandığımız uçak düşük uçuş şartlarını taşıyan donanıma sahipti ancak Trabzon Havalimanı’nın bu şartlara ait bir altyapısı yoktu….’
Eğer, savunmasını yapan Pilota aitse, sadece bu ifadeye bakarak, ‘… bu Pilota başka sorum yok’ demek gerekir…! ‘Ana Dilini kullanması’… böyle ise, ‘Pilotluğunu’ sorgulamaya gerek olmamalı…!
Her ne kadar, bu Pilot-beyanının eksik olarak aktarılmış olma olasılığı mevcutsa da, bu beyanın sonunda, ‘Uçak-Havaalanı/Pist’ Sistem uyuşmazlığı iddiası oldukça kafa karıştırıcı…! Böyle bir iddia sahibine şunun sorulması gerekir…: ‘Pilot olarak Sizler, bu ‘Sistem/Teknik-Yeterlilik’ Uyuşmazlığını bile bile mi… Trabzon Havaalanına uçuş planladınız…?
Basında yer alan Pilotun bu ifadesi yeterince açık ve kapsamlı olmasa da, mealen, şunu anlamak mümkün…: Pilot inişten önce, (hatalı olarak) ‘Pas Geçme/İnişten Vazgeçme’ kumandası vermiş, sonra da, bu kumandayı iptal edip, inişten sonra, Motor Freni (İtki Saptırıcı) Sistemini kullanarak fren yapmak istemiş…görünüyor… Uçak enkazında motorlardan biri bu konumda bulunmuş…! (Pilotun ‘İnişten Vazgeçme’ kumandasını aktif yapması/çalıştırması, hatalı değil, muhtemelen, doğru bir karardı…!)
Diğer taraftan, Pilot ifadesi yeterince açık olmasa da, ‘Hatalı Kumanda’ durumunu farkeden Kaptan/Birinci Pilotun onu bu hususta ikaz etmeye çalıştığı anlaşılıyor…! (Bu noktada, Kaptan/Birinci Pilotun ne söylediğinin/söylemeye çalıştığının detayını bilemiyoruz…Yine de, bir başka kaynakta: ‘… Öte yandan soruşturmada uçağın birinci pilotu, ifadesinde, “Yardımcı pilot, uyarmama rağmen iki kez motorların pisti pas geçmesini sağlayan tuşa bastı. Durumu fark edip uçağı teslim almamla büyük bir kazanın önüne geçildi’ dediği söylendi.)
Ancak, pilotun, bu ‘Hatalı Kumanda’dan sonra yaptıklarını anlatan sözleri pek inandırıcı görünmedi…; fazla ‘naif’…!
(…kontrolü ele aldığımda otomatik pas geçme sistemini aktif ettiğimi fark ettim. Fark ettikten hemen sonra usulünce gerekli kuralları uygulayarak bu sistemi devre dışı bıraktım ve uçağın karaya kontrollü şekilde temasını sağladım….!) (Pilot’un ‘Usulünce yaptığı…neydi…? Böyle bir şey yapması doğru bir karar mıydı…? Kaptan /Birinci Pilot bu konuda (bu iddia hakkında) ne söylemişti…?)
Pilot, uçağı ‘kontrollü şekilde indirdiğini’ söylese de, ‘kontrollü bir şekilde’ durduramayacağını anlayınca, kumandayı Kaptan/Birinci Pilot almış…!
Bu noktada, Pilot ifadesinde ilginç bir şey söylemiş…: ‘Sağ Motorun İleri İtiş Sistemi…arızalıydı…!’ (Burada: Motor-Freni Sistemi kastedilmiş olmalı…!) (Muhtemelen, bu durum, bu uçak tipi için, mevcut Uçuş-Planlama Kurallarına göre, ‘uçuşa engel bir durum’ sayılmamakta…)
Uçaktaki iki motordan birinin ‘Fren (İtki Tersleme) Sistemi’ önceden arızalıysa, bu sistem kullanıldığında, uçağı pistten çıkmaya zorlayacak bir momentin oluşması normal bir durum…
İkinci Pilot, bu kaza esnasında Kaptan/Birinci Pilotla iletişim problemi yaşadığını da-bir şekilde-vurgulamış…!
‘Bir yolcunun Acil Çıkış Kapısını açması sebebiyle, içeri sızan Hidrolik Sıvısının yolcu tahliyesini güçleştirdiği’ iddiası da, pek çok sebepten, pek inandırıcı görünmedi…
*
Başta da belirttiğimiz gibi, bu Kazanın İnceleme Raporunu görme/okuma şansımız olmadı…; olsaydı, muhtemelen, daha ileri bir yorum yapabilirdik…
Bu Raporlara ‘sıradan-vatandaşın’ erişiminin erişimin engellenmesi, muhtemelen, bu ‘yorumları’ da engellemek için olsa gerek…!
Yıllardır söylemekteyiz…; bu Kaza İnceleme Raporları ‘Kamu’nun Erişimine’ açık olmalı… Ticari Taşımacılık Yapan Pilotların gerçekleri-aleyhlerine bir delil olarak kullanılmayacak bir şekilde-beyan edebilmeleri için, hem gerekli yasal düzenlemenin yapılması, hem de, ‘gerçeklerin açıkça söylenebilmesi için, bu personelin daha fazla cesaretlendirilmesi gerekir…
Bunu söylerken, elbette, yetersizliği belgelenmiş Pilotların uçak kullanmalarına-aynen-izin verilmesini kastetmiyoruz…!
Yararlanılan Kaynak:
HAVACILIK VE UZAY 