Kalça sallama (Barrycenter) animasyonu.
(Kaynak: NASA/Spaceplace)
Bernard’ın yıldızı (Bernard’s star) Güneşe yakınlığı açısından, sıralamada dördüncü yıldız. Bu yıldızın yörüngesinde de bir gezegenin dolandığı belirlendi ! Phil Plait’in syfy.com’da 15 Kasım 2018’de yayımlanan haberine göre, keşfedilen bu gezegen Dünyanın en az 3.2 katı büyüklükte. Yörüngede dolanım süresi ise 233 gün kadar; kendi Güneşine Dünyanın olduğundan daha yakından dolanmakta. Yüzey sıcaklığı ise (-) 170 santigrad derece kadar. Kısaca, bu açıdan Dünya-benzeri değil !
Bernard yıldızı Güneşten 5.95 ışık yılı uzaklıkta. Güneşe daha yakın olan üç yıldız da aynı sistemin (Alpha Centauri sistemi) üyesi. Bernard yıldızı, Samanyolunda en fazla mevcut olan kızıl cücelerden biri. Astronomlar, Bernard’ın etrafında bir gezegen belirleyebilmek için uzun zamandan beri araştırma yapmaktaydı.
Kızıl cüceler de, Güneş gibi, çekirdeğindeki hidrojeni yakarak helyuma dönüştüren yıldızlar. Ancak, daha küçük boyutlu ve daha küçük kütleli, daha sönük ve daha soğuk yıldızlar. Bernard yıldızının kütlesi Güneşin kütlesinin 0.16 katı, yüzey sıcaklığı da 3550 santigrad derece. Parlaklığı ise Güneşin parlaklığının binde üçü kadar. Gözlenebilmesi için küçük bir teleskop gerektiğinden, keşfi ancak 1916’da gerçekleşebildi.
Astronomlar Bernard’ın gezegenini keşfedebilmek için gerçekleştirdikleri araştırma kapsamında, 1997 yılına kadar gerçekleştirilmiş gözlem verisinin yanında, Magellan, Keck ve VLT (Very Large Telescope) ile gerçekleştirilen yeni gözlem verisini de kullandılar.
Bu gezegenin keşfi yıldızın ‘kalça sallama hareketi’ (radial velocity; barrycenter) izlenerek gerçekleştirildi. Yıldız yörüngesinde dolanan gezegene gravitasyon kuvveti uygularken, gezegen de yıldıza benzer kuvvet uygular. Gezegenin uyguladığı bu kuvvet yıldızın kütle merkezinin bir küçük çember üzerinde dolanmasına yol açar. Bu durum New Horizons aracının Plüton-Charon sistemine yaklaşırken çektiği fotoğraflardan net olarak gözlenmişti.
Gezegenin yıldıza yaptırdığı bu ‘kalça sallama hareketi’ çok küçük olsa da, bu hareket sebebiyle, yıldızın Dünyaya doğru (olası) periyodik hareketi (yaklaşıp-uzaklaşması) yayımladığı ışığın renginin değişimine sebep olur (doppler etkisi). Işık rengindeki bu kırmızıya-maviye kayma (dalgaboyu) değişimi, yıldızın bu hareketi yaptığının bir somut işaretidir. Bu hareketi de, olsa olsa, yörüngedeki bir gezegen yaptırmaktadır !
Yıldızın bu hareket peryodundan gezegenin yörünge periyodu belirlenerek ve yıldızın kütlesi dikkate alınarak yapılacak hesaptan gezegenin kütlesi belirlenmekte. ‘Bernard’s star b’ adı verilen (kataloklanan) bu gezegen, yıldızından 60 milyon kilometre (Dünya-Güneş 150 milyon kilometre) uzaklıkta dolanmakta. Gezegenin yüzeyinin çok soğuk olması yıldızın sönük olmasından.
Bu yeni keşif, Samanyolunda-neredeyse-tüm yıldızların gezegenlerinin mevcut olduğu tezini güçlendirdi.
Yararlanılan Kaynaklar:
https://www.syfy.com/syfywire/big-news-a-planet-for-barnards-star-the-fourth-closest-star-to-our-own
(Bugünün seçimi)
