Genç yıldız etrafında prebiyotik madde…! (Prebiotic ingredients found around young star…!)

Ön-yıldız IRAS 20334+4057 (Kaynak: NASA/ESA/Hubble Heritage Team (STScI/AURA)/IPHAS); space.com)

Space.com’da, astrofizikçi Paul Sutter (SUNY Stony Brook and the Flatiron Institute) tarafından 28 Ocak 2021’de yayımlanan bir haberde, henüz oluşum aşamasında olan ön-yıldız IRAS 20334+4057’yi saran gaz bulutu içinde prebiyotik madde bulunduğu duyuruldu…! Prebiyotik madde (moleküller), yaşamın yapıtaşlarının oluşturulması için gerekli olan madde…

Araştırmacılar, yakın geçmişte, diğer iki ön-yıldız (protostar) Serpens SMM1-a ve IRAS 16293B etrafında da prebiyotik maddenin varlığını belirlemişti…

Bu araştırmalar, yaşamın Dünyada ne zaman ve nasıl ortaya çıktığını anlayabilmek için önemli…! Dünyadaki yaşamın göktaşlarıyla uzaydan taşınmış olabileceği hususu büyük bir bilim insanı grubu tarafından ileri sürülmekte… (Haliyle, Dünyanın tamamen bir ateş topu halinde olduğu ilk oluşum döneminde, yaşama katkıda bulunacak prebiyotik maddenin varlığını sürdürmesi mümkün olamazdı…!) Bu maddenin, bir şekilde (göktaşı, kuyruklu yıldız,…) Dünyaya taşınmış olabileceği düşünülüyor…

Sutter, yaşamın çok önemli bir özelliğinin, enerjiyi taşımak, depolamak ve açığa çıkarabilmek için çeşitli moleküler araçlara (RNA, DNA, proteinler, lipidler,…) sahip olması olduğunu söylüyor… Tüm bu karmaşık moleküller, prebiyotik adı verilen, birkaç …a (precursor) dayanmakta…

Uzay ortamında varlığı belirlenen metil izpsiyanad (methyl isocyanate; CH3NCO) ve glikolnitril (glycolonitrile; HOCH2CN) aynı maddeleri içermelerine rağmen, farklı bir şekilde düzenlenmiş olmaları sebebiyle, insan sağlığı açısından kendi başlarına zehirli olmalarına rağmen, peptit yapıları (protein oluşturmada yapıştırıcı görevi yapanlar) ve adenin (DNA genetik kodu oluşumunda dört temelden biri) oluşumuna katkıda bulunarak, yaşamın oluşumunda önemli rolleri üslendiler…!

Astronomlar, ön-yıldızlar olan Serpens SMM1-a ve IRAS 16293B etrafında, yeni bir keşif olarak, bu metil izosiyanad (methyl isocyanate) ve glikolnitril’in ( glycolonitrile) varlığını belirlediler…

Ön-yıldızlar, oluşum sürecini henüz tamamlamamış olan, gaz-toz çökelmeleri devam eden, fakat, yoğunluğu ve sıcaklığı çekirdeğinde bir nükleer füzyonu başlatabilecek kadar henüz artmamış olan yıldızlar…

Sutter, evrende yaşamın nasıl ortaya çıktığını anlayabilmek için, bu ön-yıldızlrın oluşum sürecinin anlaşılması önemli…Ön-yıldızların etrafını saran ortamlar, gezegenlerin oluşumunu sağlayan madde-çorbasını (proto-soup) da sağlayan ortamlar… Bu sebeple, yaşam izi sürenlerin bu ortamları da incelemesi gerekmekte…

Astronomlar uzay ortamındaki molekülleri spektrografi yöntemini kullanarak belirlemekte…Ön-yıldızlar, bu safhada, etrafını ortalama uzay tozunun biraz daha yoğunlaşmışı saran ‘yıldızımsı’lar… (Şüphesiz, çok zayıf da olsa, ışımaya başlamış gök cisimleri…) Çok sıcak ve parlak olmayışları bunların gözlenmelerini zorlaştırmakta… Yine de, çok güçlü radyo-teleskoplarla (radyo-telekop ağıyla) belirlenebilmeleri mümkün olabilmekte…! Kısaca, Şili dağlarındaki ALMA’yı (Atacama Large Millimeter/sub-millimeter Array) kullanan astronomlar bunu başarmış oldu…

Yıldızdan gelen ışık demeti içindeki farklı dalgaboylarının ayrıştırılmasıyla, ışığın yayımlandığı ortamda hang farklı maddenin mevcut olduğu belirlenebilmekte…; başka bir deyişle, dalga boyları ‘parmak izlerini’ oluşturmakta… !(Işık diye gözlenen şey, gerçekte, farklı dalgaboylarındaki ışımaların bir koleksiyonu…) Prebiyotik maddeler de bu ‘parmak izi’ analiziyle belirlenmekte…!

Bu yıldızların yörüngelerinde oluşacak gezegenlerde, haliyle, yeterince soğuduktan sonra, yaşamın yapı taşlarına katkıda bulunacak bu prebiyotiklerin varlığı mümkün olabilecek… Bir (milyarlarca yıl) sonraki aşamada ise, eğer gezegende diğer gereken uygun ortam (su gibi) mevcut ise, belki de, yaşam başlayabilir…!

Araştırmacılar, metil izosiyanad’ın ve glikolnitril’in uzayda serbest halde mevcut olmadığını, gaz bulutu araştırmalarına dayanarak, söylüyor… Bunlar (şimgili) sadece, ön-yıldızların çevresinde belirlendi… Bu da, bu ön-yıldız oluşumunun bu maddenin sentezinde (radyasyon etkisi gibi) bir rol oynamış olduğunu düşündürüyor…

Astronomlar, SMM1-a örneğinde olduğu gibi, yörüngede derimeden dolaşan buzlu-toz parçacıklarının, kimyasal reaksiyonların başlamasını sağlamış olabileceğini ve molekül kombinasyonlarının ortaya çıkmasını sağlamış olabileceğini düşünüyor…

Yararlanılan Kaynak:

https://www.space.com/prebiotic-ingredients-life-found-young-star